Kartels

Kartels

Sinds sp.a in een mindere periode besloot het hippere maar veel kleinere spirit, het partijtje van Anciaux, aan boord te nemen zijn kartels alomtegenwoordig geworden in het Vlaamse politieke landschap. Alsof een tripartite nog niet ingewikkeld genoeg is gaat het in Vlaanderen eigenlijk om een coalitie met 5 regeringspartijen. Federaal heeft ook de kartelpartner van VLD, het persoonlijke speeltje van multi-miljonair Duchatelet, vivant, een zeteltje aangeboden gekregen.
Spirit werd destijds aan boord gehaald om sp.a een hippere ‘edge’ te geven. Het randpartijtje mocht wat meer kleur geven aan sp.a. Al was het alleen maar door het logo. Het Stevaert-effect in combinatie met het Anciaux-effect scoorden en zorgden voor een succesvolle samenwerking in 2003. Het Anciaux effect bleek in 2005 al niet zoveel meer in te houden, en ook het Stevaert effect was in 2005 al zo goed als verdwenen.
Datzelfde 2003 werd voor CD&V niet de gehoopte revival, de terugkeer naar de macht. NVA werd op Bourgeois na naar huis gespeeld. Het einde van haar bestaan leek eraan te komen. Een speciale regeling was zelfs nodig om haar nog van financiële dotaties te voorzien.
Hopend dat de som van 1 + 1 een 3 zou zijn, besloten CD&V en NVA ook een kartel aan te gaan in 2005. Met succes. De som bleek met moeite 2 te zijn, maar dat was toch genoeg. De man die een jaar eerder als enige zijn partij vertegenwoordigde in het federaal parlement was nu zowaar minister.
VLD kon niet achterblijven in de hype der kartels maar de keuze werd beperkt. Om toch ook maar de naam van een tweede partij te kunnen toevoegen aan haar eigen partijnaam ging het daarom in zee met het eerder vreemde en miniscule vivant. Voordeel was hier vooral dat hun partijvoorzitter persoonlijk de rekening voor elke bijgedrukte vivant betaalde. Bij VLD zijn ze nooit vies geweest van persoonlijke bijdragen voor de campagne.
Ook groen stond na de verkiezingen van 2003 aan de spreekwoordelijke afgrond van de kiesdrempel. Stevaert stond te flirten om een megakartel aan de linkerzijde te vormen. Groen koos er echter voor om zonder kartelpatner zich te gaan profileren als onafhankelijke oppositiepartij. Ook aan de rechterzijde hebben we in Vlaanderen zo’n partij. In tijden waarin iedereen samen wou gaan werken bleek het echter mogelijk ook succes te oogsten door de onafhankelijkheid te prediken. In 2005 haalde groen de drempel.
Wie profiteert nu het meest van het aangaan van een kartel? De grote partij of de kleine.
Kartels hebben voor allebei een meerwaarde opgeleverd maar is die zo groot? De grote broer in het kartel kon er telkens door aan de macht komen. De kleine som van het aantal extra stemmen van de kartelpartner bleek zowel voor sp.a in 2003 als voor CD&V in 2005 genoeg om groot genoeg te zijn om (mee) te gaan regeren. sp.a kon zijn invloed binnen paars verhogen en meer macht naar zich toetrekken federaal in 2003. CD&V kon eindelijk terug een minister-president leveren in 2005.
Of die meerwaarde er niet ook gewoon zou geweest zijn indien de kartelpartner er niet stond, maar net andere eigen mensen, is moeilijk te weten. Lag het succes van sp.a in 2003 bij het feit dat spirit erbij zat of had sp.a het alleen ook kunnen doen. Was de populariteit van Leterme en de hernieuwde hipheid van CD&V (populairste partij bij de Vlaamse jongeren vandaag) op zich ook groot genoeg geweest? Een vraag waar geen antwoord op te geven is.
De kleine broer van de kartels kon dankzij het aangaan van een kartel mee van de macht gaan genieten. Maar vooral was het zo dat de kleine partij erdoor in leven gehouden werd. De kiesdrempel van de 5% zou bij elke verkiezing voor spirit, NVA en groen een spookbeeld zijn. Vivant zou al gelukkig mogen zijn indien ze in de buurt van de kiesdrempel zouden komen.
In Izegem, de thuisbasis van NVA boegbeeld en minister Geert Bourgeois zal er geen kartel komen tussen NVA en CD&V voor de komende gemeenteraadsverkiezingen. Izegem is de enige gemeente in West-Vlaanderen waar NVA groter is dan CD&V. Het is de enige gemeente waar niet grote broer CD&V maar wel klein broertje NVA kans maakt op een burgemeester. De deur bleek uiteindelijk te klein om er samen, op één lijst, door te kunnen gaan.
CD&V wil overal in Vlaanderen de kartellijsten er zo veel mogelijk door krijgen naar 8 oktober toe, ook provinciaal. Dit als garantie om NVA aan boord te houden in 2007. NVA stelt hoge eisen en ziet het uiteraard graag gebeuren. In vele gemeenten is hun invloed zeer miniem. Hun kansen deel te nemen aan het beleid zo goed als niet bestaande.
CD&V daarentegen is lokaal nog steeds zowat de sterkste partij in Vlaanderen, onder andere met het grootst aantal burgemeesters. NVA staat klaar om in die vele gemeenten een schepenambt mee te gaan pikken. Op die manier creëert CD&V een verankering voor NVA op lokaal niveau. Dit is een veel groter cadeau dan men zou kunnen denken. De lokale verankering van een partij is haar garantie op voortbestaan. CD&V werkt de verankering van NVA in de hand terwijl ze duidelijk niet eens met zekerheid kunnen zeggen dat hun kartelpartner hen trouw zal blijven.
Van een gelijk broederschap is er duidelijk ook geen sprake. Want daar waar NVA wel groot genoeg is om het alleen te doen, de absolute uitzondering op de regel, daar laten ze CD&V niet eens delen in de mogelijkheden die zij hen elders wel aanbieden.
CD&V heeft haar imago dankzij NVA terug Vlaamser kunnen maken. Zeker en vast een troef in deze tijden. Ongetwijfeld zijn er bepaalde mensen in de Wetstraat 89 die er al van dromen ooit de afgesplitste vleugel van vlaamsgezinden terug te integreren bij de christendemocraten. Niet alleen imagowijs naar de buitenwereld toe maar tevens om wat tegengewicht voor de oppermachtige linkse ACW-vleugel te gaan bieden.
Toch moeten de Vlaamse christendemocraten oppassen dat ze niet net NVA machtiger maken zonder hun handelbaarheid in het kartel in het oog te houden en in de hand te werken. Is het inkrimpen van hun lokale krachtige basis ten koste van de kartelpartner het waard om in 2007 met twee partijnamen op de lijst naar de kiezer te trekken?
De kogel is duidelijk al door de kerk, de lijsten klaar en de deal gesloten. Toch is dit alles een invalshoek die CD&V niet uit het oog mag verliezen.

Pieter M